Εδώ Πολυτεχνείο...

Σε τέσσερις μέρες το βλέμμα θα γυρίσει πίσω στην οδό Πατησίων και θα αντικρίσει τη φοβερή νύχτα εκείνου του Νοέμβρη. Μια χούφτα φοιτητές προτάσσουν τα σώματα τους στο σιδερόφρακτο καθεστώς της χούντας έχοντας ως μόνο όπλο τις φωνές τους και το πάθος τους για ελευθερία.
21 Απριλίου 1967, αρχίζει η εφτάχρονη «θητεία» της χούντας των συνταγματαρχών κουρελιάζοντας κάθε ιδέα κράτους, δικαιοσύνης, αξιοπρέπειας των πολιτών.

Το χρονικό της εξέγερσης
Στις 14 Φεβρουαρίου 1973, παρατηρούνται οι πρώτες αντιδράσεις ενάντια στο νόμο 1374, που θέλησε να περάσει η χούντα και αναφερόταν στην υποχρεωτική στράτευση των φοιτητών που ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Η αστυνομία παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο συνέλαβε 11 φοιτητές, ενώ άλλοι 100 τουλάχιστον αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να στρατευτούν. Εννιά μέρες μετά, στις 23 Φλεβάρη, η κατάληψη της Νομικής κατέληξε στη βίαιη επέμβαση της αστυνομίας, γεγονός που αντί να κάμψει την αγωνιστικότητα των φοιτητών της ενισχύει.
Περνούν 9 μήνες και στις 4 Νοεμβρίου, το μνημόσυνο του Γέρου της Δημοκρατίας εξελίσσεται σε διαδήλωση. 14 του ίδιου μήνα και η ψευδής είδηση ότι οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο συγκρούονται με την αστυνομία, προκαλεί την αντίδραση της Νομικής Σχολής. Συγκροτείται διαδήλωση η οποία σπάει τον κλοιό της αστυνομίας και μπαίνει στο Πολυτεχνείο. Γίνεται κατάληψη στο Ίδρυμα και ακούγονται τα πρώτα συνθήματα, «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» και «Κάτω η Χούντα».
Την επόμενη μέρα αρχίζει να εκπέμπει ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου και η ανταπόκριση του κόσμου ξεπερνά κάθε προσδοκία. Για πρώτη φορά δημιουργείται στον κόσμο η πεποίθηση ότι η χούντα μπορεί να πέσει. Στον αγώνα των φοιτητών παίρνει μέλος και η νεολαία όλων των κοινωνικών τάξεων και πολιτικών παρατάξεων. Στις 16 Νοεμβρίου η κατάληψη εξελίσσεται σε εξέγερση. Το καθεστώς επιτίθεται στο πλήθος με γκλόμπς και δακρυγόνα για να το διαλύσει. Στήνονται οδοφράγματα από το πλήθος και ταυτόχρονα ανάβουν πολλές φωτιές για να εξουδετερωθούν τα δακρυγόνα. Η αστυνομία κρίνεται ανίκανη να εισέλθει στο Πολυτεχνείο και αποφασίζεται η επέμβαση του στρατού. Τρία άρματα μάχης μπροστά από τις εισόδους του Ιδρύματος. Οι όποιες διαπραγματεύσεις απορρίπτονται από την Συντονιστική Επιτροπή. Ξημερώνει 17 Νοεμβρίου. Το τανκ λαμβάνει εντολή να εισβάλει στο Πολυτεχνείο. Φωνές... «φαντάροι, είμαστε άοπλοι, είμαστε αδέρφια, μη μας χτυπήσετε». Παρασέρνει τους φοιτητές που ήταν πάνω στην πύλη... Τα ΛΟΚ, η αστυνομία και οι μυστικοί πράκτορες εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο και τους κυνηγούν. Ο ραδιοφωνικός σταθμός μεταδίδει το εξής μήνυμα, « Λαέ, μας σκοτώνουν! Την ώρα τούτη πεθαίνουμε για τη λευτεριά σου! Βοήθεια! Θα νικήσουμε! Ο φασισμός δεν θα περάσει...» Οι κάτοικοι των γύρω πολυκατοικιών προσφέρουν άσυλο στους φοιτητές. Πολλοί φαντάροι, ενώ έχουν διαταγή να χτυπήσουν αλύπητα, προστατεύουν τους φοιτητές και τους βοηθούν να φύγουν. Η δικτατορία δηλώνει 34 νεκρούς και 840 συλλήψεις. Με τη μεταπολίτευση τα νούμερα αυξήθηκαν και έρχονται στην επιφάνεια 21 τουλάχιστον περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού και 2.400 συλλήψεις.
Μετά από μια περίπου εβδομάδα, στις 25 Νοεμβρίου ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ανατρέπεται με πραξικόπημα και τον διαδέχεται ο Ιωαννίδης, επιβάλλοντας ένα πιο σκληρό καθεστώς. Η δικτατορία πέφτει τελικά στις 24 Ιουλίου 1974.
Τα βάσανα, οι εξορίες και οι ταπεινώσεις σπάνια έφταναν στο λαό, καθώς η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες ήταν στα χέρια της χούντας και σ’ όλα υπήρχε λογοκρισία.

Ποιος ξέρει την ιστορία
Η ΧτΚ ζήτησε από μαθητές σχολείων της πόλης να απαντήσουν στο ερώτημα, τι γιορτάζουμε στις 17 Νοέμβρη. Οι απαντήσεις είναι πολλές και ποικίλες. Από το ότι «δεν το έχουμε μάθει ακόμα», μέχρι και στο όλο γεγονός κάποια εμπλοκή της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη». Ευτυχώς όμως η πλειοψηφία απάντησε ότι κάποιοι φοιτητές σκοτώθηκαν στο Πολυτεχνείο για να πέσει η χούντα. Οι μαθητές του δημοτικού ήξεραν το ποίημα αλλά όχι και την ανάλυση. Δηλαδή ναι μεν έπεσε η χούντα αλλά τι ήταν αυτή, έμενε αναπάντητο. Οι μαθητές του γυμνασίου ήξεραν ότι πρόκειται για στρατιωτικό καθεστώς στέρησης της ελευθερίας αλλά από ονόματα και χρονολογίες υπάρχει ένα κενό. Στο άκουσμα του Παπαδόπουλου και του Ιωαννίδη, το μυαλό τους πήγαινε ποιο εύκολα στον ηθοποιό και τον προπονητή. Οι χρονολογίες είναι μια πονεμένη ιστορία. Αν κάποιοι μάντεψαν σωστά ότι η χούντα κράτησε 7 χρόνια, δεν ήξεραν πότε ξεκίνησε και πότε τελείωσε. Οι περισσότεροι απάντησαν ότι η δημοκρατία ήρθε το 1973 και όχι το 1974. Δεν είναι όμως μόνο οι μαθητές που δεν γνωρίζουν τι έγινε ίσως στην σημαντικότερη σελίδα της ιστορίας του σύγχρονου Ελληνικού Έθνους, αλλά και αρκετοί νέοι ηλικίας από 20 έως 30. Από τη μια ξέρουν τι έγινε αλλά από την άλλη δεν γνωρίζουν λεπτομέρειες και τη σημαντικότητα του δημιουργικού εκείνου αγώνα μιας χούφτας φοιτητών, που κατάφεραν εσύ και εγώ να γράφουμε και να μιλάμε ελεύθερα. Ίσως αν μια σχολική χρονιά πρόσεχαν την ομιλία του εκφωνητή της γιορτής, να ήξεραν κάτι παραπάνω.

«Ένα Έθνος χωρίς επαναστατημένα νιάτα είναι χαμένο»
Ελευθέριος Βενιζέλος

Το σήμερα...
Άραγε πόσο διαφορετικοί είναι οι φοιτητές του σήμερα από εκείνους τους φοιτητές – αγωνιστές; Ο πιο δημιουργικός αγώνας, δεν άρεσε σε πολλούς και σίγουρα δεν έβρισκε σύμφωνα τα κέντρα εξουσίας. Πόση σημασία δίνει η νεολαία στην εξέγερση του 1973, όταν στις 17 Νοέμβρη κάποιοι καίνε το εθνικό μας σύμβολο, την σημαία και οι όσοι το βλέπουν αντί να τους χλευάσουν, γελούν... Τη θέση του απλού δημιουργού- επαναστάτη, πήραν οι περιθωριοποιημένοι γνωστοί- άγνωστοι. Το μήνυμα της ελεύθερης σκέψης χάθηκε χωρίς πλέον να αποτελεί «πονοκέφαλο» στα κέντρα εξουσίας. Ίσα- ίσα που οι γνωστοί- άγνωστοι αποσπούν την προσοχή, ανεξάρτητα τα ιδανικά τους με τα οποία η πλειοψηφία δεν συμβαδίζει.
Το πανεπιστήμιο εκτός από χώρος παροχής γνώσεων, φαντάζει και ως χώρος δημιουργικής σκέψης, φαντασίας και ελεύθερης – ανατρεπτικής έκφρασης της υπάρχουσας κακής κατάστασης της ελληνικής κοινωνίας. Γράφω -φαντάζει- γιατί στην πραγματικότητα είναι μια μικρογραφία της ελληνικής πραγματικότητας. Δυστυχώς σήμερα λείπουν από τα πανεπιστήμια οι δημιουργικοί φοιτητές και αν υπάρχουν κάποιοι χαρακτηρίζονται γραφικοί και φαντασιόπληκτοι.



Αντώνης Κ. Γκάζης, Δικηγόρος
Π. Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων
Γιορτή, μνήμη και επέτειο: ο ξεσηκωμός των νέων - φοιτητών και μη – «του Πολυτεχνείου».
Τότε, πριν 32 χρόνια, οι νέοι, με ορμητήριο το Πολυτεχνείο ξεσηκωθήκανε για να πέσει η χούντα των ξενοκίνητων Συνταγματαρχών, για να επανέλθει
η Δημοκρατία στη χώρα μας, για «ψωμί-παιδεία, ελευθερία.»
Ο αγώνας τους, φυσικά, δεν έγινε για να τους «παραχωρήσει» η χούντα ψωμί, δηλαδή δουλειά, δαπάνες για την παιδεία ή να τους «δώσει», ελευθερία..
Έγινε, πρώτα και κύρια, για να πέσει η χούντα, για νά’χομε Δημοκρατία και, μέσα απ’αυτήν, ψωμί, παιδεία. ελευθερία.
Ο αγώνας τους δεν είχε συντεχνιακά ή ταξικά αιτήματα.
Ήταν αγώνας για τη Δημοκρατία, για την Ελευθερία στη σκέψη και την πράξη.
Έτσι νομίζω πως όσοι σήμερα λένε ότι «ο αγώνας των νέων του Πολυτεχνείου
δεν δικαιώθηκε», αδικούνε και τους νέούς και τον αγώνα και τις θυσίες τους. Ο αγώνας τους, η κορυφαία ίσως μαζική - ανττστασιακή πράξη εκείνης της περιόδου, βρήκε την ιστορική τον δικαίωση, με την πτώση της
χούντας; την επαναφορά της Δημοκρατίας, την δυνατότητά τους για νέούς αγώνες, για, ψωμί, παιδεία και ολοένα μεγαλύτερη διεύρυνση της Δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα: Στην κοινωνία, στην εργασία, στη μάθηση και τον πολιτισμό.
Συνεπώς; το μόνο του ενώ βλέπω να ισχύει, τότε και τώρα, mυtatis mυtandis,
τηρουμένων των αναλογών είναι ο διαρκής, ανένδοτος αγώνας για όλο και περισσότερη, και περισσότερη, και περισσότερη Ελευθερία, Δημοκρατία, Κοινωνική Πολιτική και Δικαιοσύνη .
Τώρα, πού θεσμοί που στήριξαν τον λαό μας σε δύσκολες στιγμές του, και οι οποίοι μεγαλουργήσανε στα στρατοδικεία. και τα Δικαστήρια της χούντας, όταν «όλα τα σκίαζε η φοβέρα», η Δικαιοσύνη και όχι μόνο δοκιμάζονται, είμαι βέβαιος, ή πάντως θέλω να ελπίζω, πως οι νέοι μας θα επαναλάβουν και πάλι το έπος του Πολυτεχνείου. Γιατί σ’ αυτους ανήκει το μέλλον. Και αυτοί, με τους αγώνες τους, θα καθορίσουν.



Γιάννης Κλωνιζάκης, Πολιτικός Μηχανικός,
Νομαρχιακός Σύμβουλος, Τ. Δήμαρχος Χανίων.
17 Νοέμβρη 2005. Συμπληρώνονται 32 χρόνια από την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου η οποία αναμφισβήτητα υπήρξε το μέγιστο ξέσπασμα της νεολαίας εναντίον της Απριλιανής δικτατορίας.
Η εξέγερση αυτή αποτέλεσε την αιτία έτσι ώστε πολλοί ,μέσα και έξω από την Ελλάδα να κατανοήσουν και συνάμα να συνειδητοποιήσουν την ύπαρξη ενός μαζικού λαϊκού κινήματος αντίστασης ενάντια στην Χούντα των συνταγματαρχών.
Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε , ότι τα χρόνια που πέρασαν μέχρι την εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν πέρασαν δίχως να υπάρξουν πράξεις αντίστασης ενάντια Απριλιανής δικτατορία.
Πράξεις αντίστασης από διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις όπως αυτή στα Χανιά , που αποτέλεσε την απαρχή του δύσκολού αγώνα ,με τον μακαρίτη σήμερα τον Ανδρέα τον Αρχοντάκη (Κάστρο), τον Αντώνη τον Γκαζή, τον Νίκο τον Δροσερό , τον Νίκο τον Αγγελάκη, τον Σήφη τον Ζερβουδάκη, τον Γιάννη τον Μαστοράκη και άλλους.
Παράλληλα έδρασαν στο Ηράκλειο ο Φοίβος ο Ιωαννίδης ο Ξυριτάκης ο Δημήτρης, ο Μανώλης ο Παπαιωάννου και άλλοι, δίνοντας όλοι τους ένα αρχικό στίγμα της εναντίωσης του κρητικού λαού στους Απριλιανούς..
Μετά το πρώτο μούδιασμα της επιβολής της Στρατιωτικής Δικτατορίας , ομάδες και άνθρωποι από όλο το πολιτικό φάσμα ,προεξεχόντων των νεολαίων του Κέντρού και της Αριστεράς οργανώθηκαν δημιουργώντας πυρήνες αντίστασης.
Ο στόχος τους ήταν ένας: H ανατροπή με κάθε μέσο της Στρατιωτικής Δικτατορίας.
Οι νεολαίοι της ΕΔΗΝ με τον Λευτέρη τον Βερυβάκη τον Παναγιώτη τον Κρητικό τον Ανδρέα τον Σταυρουλάκη και άλλους, το ΠΑΚ με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρεου και τα στελέχη της αριστεράς πτέρυγας της Ένωσης Κέντρου που έδρασαν στην Ελλάδα (Βαλυράκης Σήφης, Γεωργακάκης Μπάμπης κ.λ.π.) και το εξωτερικό. Το Π.Α.Μ. με επικεφαλής το Μικη τον Θεοδωράκη και κυρίως στελέχη από τους Λαμπράκηδες και της ευρύτερης Αριστεράς. Η Δημοκρατική άμυνα με τους Καράγιωργα, Μαγκάκη, Πλασκοβίτη, Κωνσταντόπουλο και άλλους στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη. Όμως δεν πρέπει να αγνοηθεί η συμβολή στην Αντίσταση των λεγόμενων εξωκοινοβουλευτικών (τροτσκιστές με τον Σοφρώνη τον Παπαδόπουλο και άλλους). Όλοι με κάθε τρόπο και μέσο έβαλαν έστω και ένα μικρό λιθαράκι στον αγώνα ενάντια στην Δικτατορία.
Όμως αναμφισβήτητα κορυφαία πράξη του αγώνα ήταν η απόπειρα τυραννοκτονίας από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ με επικεφαλής τον Αλέκο Παναγούλη και μέλη παλιούς νεολαίους της ΕΔΗΝ, της οποίας η απήχηση ξεπέρασε τα την Ελλάδα και έφτασε στην Ευρώπη και στον κόσμο. Σ’ αυτήν συμμετέχουν εδώ στην Ελλάδα, ο Ζαμπέλης, ο Λεκανίδης, ο Ελευθεριάδης, ο Αβράμης, ο Αρτέμης Κλωνιζάκης, ο υπογράφων και άλλοι, ενώ στο εξωτερικό έδρασε ο Νίκος ο Νικολαιδης (πρόεδρος της ΕΔΗΝ) ο Δημήτρης Παντελης, ο Στάθης Παναγούλης, ο Νίκος Σιφουνάκης κ.ά.
Το 1973 ήταν η χρονιά της μεγάλης δοκιμασίας της Χούντας.
Στις 14 Φεβρουαρίου 1973 ξεσηκώθηκαν οι φοιτητές της Αθήνας και συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο. Ζητούσαν την κατάργηση του νόμου που προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση των φοιτητών που ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του Πολυτεχνείου, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της “περιύβρισης αρχής”. Οι 8 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές. Επίσης περίπου 100 φοιτητές αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.
Εννέα ημέρες μετά τα -πρώτα- γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 23 Φεβρουαρίου οι φοιτητές της κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα προβάλλοντας τα συνθήματα “Δημοκρατία”, “Κάτω η Χούντα” και “Ζήτω η Ελευθερία”. Η αστυνομία επενέβη και πάλι με βιαιότητα για να καταστείλει την εξέγερση, αλλά η βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την αγωνιστικότητά τους.
Η ανταρσία στο Πολεμικό Ναυτικό και η διαφυγή του καταδρομικού “Βέλος” στην Ιταλία τον Μάιο του 1973 και το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου στις αρχές Νοεμβρίου, που εξελίχθηκε σε παλλαϊκή αντιδικτατορική διαδήλωση, έδειξαν ότι η δυσαρέσκεια κατά του δικτατορικού καθεστώτος δεν περιοριζόταν στον φοιτητικό χώρο, αλλά είχε επεκταθεί σε ευρύτερα στρώματα του ελληνικού λαού.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτέλεσε τη συνεχεία του ξεσηκωμού των της Νομικής Σχολής και δεν περιορίστηκε μόνο στον χώρο των φοιτητών αλλά επεκτάθηκε στους χώρους των εργατών ,αγροτών και βέβαια στους μαθητές και τους ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μαζική λαϊκή αντίσταση
Το βασικό σύνθημα που προβλήθηκε με την έγκριση της συντονιστικής επιτροπής ήταν ΨΩΜΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Αν συγκρίνουμε το σύνθημα αυτό με αυτό των προ-δικτατορικών χρόνων που ήταν το 114 και που ονομάτισε μια ολόκληρη γενιά ως τη ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 114 και ακόμη παλαιότερα (μετά τον πόλεμο του 1940) που ήταν ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ για να φτάσομε στον Θούριο του Ρήγα «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωη παρά σαράντα χρόνια σκλαβιάς και φυλακής.» βλέπομε ότι ο Έλληνας βάζει πάνω απ ’όλα την Δημοκρατία την Ελευθερία που τα θεωρεί της ίδιας στάθμης με το ψωμί και την παιδεία.
Η ρήση του Γεωργίου Παπανδρέου ” ο λαός δεν κάνει επιλογή τύραννων είναι κατά της τυραννίας ” εκφράζει τους Έλληνες από την αρχαιότητα (ιερό των τυραννοκτόνων) μέχρι σύγχρονα (εξέγερση του Πολυτεχνείου).
Ο προβληματισμός όλων μας είναι: Δικαιώθηκε το Πολυτεχνείο ; Δικαιώθηκαν οι αγωνιστές του Πολυτεχνείου;
Δεν μπορεί κανείς να πει ότι το Πολυτεχνείο δικαιώθηκε με επίτευξη των στόχων του, δικαιώθηκε όμως στη συνείδηση του λαού που συνεχίζει να αγωνίζεται. Στον Λαό που είναι πάντα σε εγρήγορση για τους στόχους του: ΨΩΜΙ -ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Για τη δικαίωση των αγωνιστών του Πολυτεχνείο: Kανείς από τους αγωνιστές της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας δεν αγωνίστηκε προσδοκώντας σε οποιοδήποτε όφελος. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι και μόνο στο γεγονός ότι εκείνη η εξέγερση μένει στην επιφάνεια τόσα χρόνια ,αποτελεί για αυτούς δικαίωση.
Από όλα όσα ακούγονται στις πορείες μνήμης της επετείου του Πολυτεχνείου αυτό που εκφράζει το λαό ανεξάρτητα χώρου του καθενός είναι “το Πολυτεχνείο ζει και αυτό μας οδηγεί”.
Ας είμαστε πάντα έτοιμοι για αγώνες για ΨΩΜΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ όλων.